Dana karkas etin kilosu ortalama son bir hafta içinde 230 liradan 270 liraya, kuzu karkas etin kilosu ise ortalama 315 liraya yükseldi. Lokantacılar Kebapçılar Pastacılar Tatlıcılar Baklavacılar ve Kafeteryacılar Esnaf ve Sanatkârları Odası Yönetim kurulu BaÅŸkanı M.Abdulkadir Katmerci, fiyatların artışı nedeniyle çok fazla ÅŸikayet aldıklarını belirtirken, sektörün toparlanması için üreticilerin desteklenmesinin ÅŸart olduÄŸunu söyledi.
Ä°thalat Çözüm DeÄŸil
Ette fiyat artışlarının nedenlerini bilmeden sadece fiyata bakarak soruna çözüm üretmenin mümkün olmadığına deÄŸinen Katmerci, ithalatın çözüm olmadığını söyledi. Katmerci, “Yıllarca artan fiyatları ithalatla düÅŸürmeye çalışıyorlar ama düÅŸüremediler. Öncelikle güncel fiyatlara bakalım. Ulusal Kırmızı Et Konseyi kombinasından ve kesimhanelerden aldığı karkas et fiyatlarını haftalık olarak açıklıyor. En son 7 Aralık’ta açıklanan fiyatlara bakıldığında dana karkas etin kilosu ortalama son bir hafta içinde 230 liradan 270 liraya, kıyma 380 liradan 420 liraya kuÅŸbaşı 400 liradan 440 liraya, biftek 350 liradan 390 liraya, sucuk 450 liradan 490 liraya sırasıyla bir hafta içinde 40 liralık bir artış gerçekleÅŸmiÅŸtir. Geçen yıla göre yaklaşık yüzde 160 artış var. Aynı dönemde kuzu karkas etin kilosu ortalama 315 liraya yükselmiÅŸtir. Geçen yıla göre yüzde 170 oranında artış olmuÅŸtur” diye konuÅŸtu.
Çok Sayıda Åžikayet Alıyoruz
Fiyat artışının temel nedeninin artan maliyetler, yem hammaddelerinde dışa bağımlılık ve ithalat politikası olduÄŸunu dile getiren Katmerci açıklamalarına ÅŸöyle devam etti:”Son dönemde kırmızı et sektöründeki fiyat artışlarına yönelik çok sayıda ÅŸikayet alıyoruz. Hayvan besiciliÄŸinin yanı sıra et ve et ürünlerinin üretimi ve satışı alanında faaliyet gösteren pazardaki lider firmalar, perakendecilerin raf fiyatlarını belirlemekte olduÄŸu gibi, diÄŸer yandan da fiyat artışlarının rekabeti kısıtlayıcı nitelikteki teÅŸebbüsler arası anlaÅŸmalar, küçük ölçekli besiciler enerji ve yem maliyetlerinin artması karşısında, özellikle pandemi sürecinde hükümetin fiyat baskısı kararlarıyla birlikte çiÄŸ süt fiyatlarının yeterince artış göstermemesi, dayanma gücü olmayan kapasitesi düÅŸük olan besiciler, büyükbaÅŸ anaç hayvanların kesime gönderilmesiyle sonuçlandı.”
Anayı Kesersen Danayı Bulamazsın
O günlerde de uyarılarda bulunduklarını hatırlatan Katmerci, “Anayı kesersen, Danayı bulamazsın " dedik. Bu durumun, arzın artış göstermesi nedeniyle kırmızı et fiyatları üzerinde o dönemlerde her ne kadar kesimlere karşı baskı oluÅŸturulduysa da, Türkiye'de büyükbaÅŸ hayvan varlığının düÅŸmesine yol açarak kırmızı et piyasasında arz yönlü sorunlar doÄŸurmuÅŸ ve artan talep karşısında ani yükseliÅŸler yaÅŸanmıştır. Fiyatı üretici belirlemiyor. Mevcut durumda büyükbaÅŸ ve küçükbaÅŸ hayvan besiciliÄŸi alanında faaliyet gösteren Türkiye genelinde yaklaşık 200 bin iÅŸletme bulunuyor. ÇiÄŸ süt üretim iÅŸletmelerinin sayısıyla birlikte toplam hayvancılık iÅŸletmesi sayısı yaklaşık 1 milyon. Bu iÅŸletmelerin çoÄŸu küçük ölçekli aile iÅŸletmesi niteliÄŸi taşıyor. Bu iÅŸletmeler yeterli derecede büyüyemedikleri için , bölgesel lider durumuna gelen iÅŸletmelerin önünde üretici ürünlerini pazarlarken zayıf konumda ve aracıya ya da kesimhaneye satış yaparken fiyatı belirleyen taraf olamıyorlar” dedi.
Yapısal Sorunlar Giderilmeli
Üretici örgütlerinin pazarda yeteri kadar etkin olmadığını da dile getiren Katmerci, “Ülkemizde kırmızı et fiyatlarında son dönemde meydana gelen fiyat artışlarının rekabet karşıtı eylemlerden ziyade, besicilik ve tüm sektörün geliÅŸiminde karşılaşılan yapısal sorunlardan ve maliyet artışlarından kaynaklandığı aÅŸikardır. Bunun yanı sıra mevcut durumda büyükbaÅŸ ve küçükbaÅŸ hayvan besiciliÄŸi alanında faaliyet gösteren iÅŸletmelerin birçoÄŸunun küçük ölçekli aile iÅŸletmesinden ibaret olduÄŸu ve iÅŸletme başına düÅŸen büyükbaÅŸ ve küçükbaÅŸ hayvan sayısı oldukça düÅŸük kaldı. Sektörde yaÅŸanan sorunlar nedeniyle hem besicilik faaliyetiyle iÅŸtigal eden iÅŸletme sayısının hem de artan nüfus karşısında büyükbaÅŸ hayvan varlığının gün geçtikçe azaldığını gözlemekteyiz” dedi.
Sektörün Toparlanması Ä°çin Destek Gerekiyor
Ä°thalatın fiyatlara etkisini de deÄŸerlendiren Katmerci konuÅŸmasını ÅŸöyle bitirdi:”Türkiye'deki meraların vasıfsız olmasından kaynaklı çoÄŸunlukla ahır besiciliÄŸi yapıldığı, yem maliyetlerinin önemli ölçüde arttığını, sektörde kullanılan girdilerin büyük bir kısmının ithal edilmesinden kaynaklı olarak küresel seviyede yaÅŸanan olumsuz geliÅŸmelere ve dövizdeki hareketlere karşı sektörün oldukça kırılgan hale geldiÄŸi görülüyor. Önümüzdeki birkaç yıl içinde sektörün toparlanması açısından üretim maliyetlerinin düÅŸürülmesi, üretici örgütlerinin, kooperatiflerin pazarda daha etkin rol üstlenmesi için yem ve enerji fiyatlarındaki vergi muafiyeti ile üreticilerin desteklenmesi gerekmektedir.”